Instytucja upadłości konsumenckiej skierowana jest do konsumentów (osób fizycznych) nieprowadzących działalności gospodarczej. Może być ona przeprowadzona na wniosek dłużnika, który stał się niewypłacalny, tj. przestał w sposób trwały regulować swoje zobowiązania finansowe (kredyty, pożyczki, chwilówki itp.). Stan niewypłacalności nie zawsze musi kończyć się ogłoszeniem upadłości w formie likwidacyjnej. Niejednokrotnie lepszym rozwiązaniem będzie zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli.
Zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli przez osobę fizyczną (konsumenta) nieprowadzącą działalności gospodarczej zostało wprowadzone do prawa upadłościowego na mocy nowelizacji Prawa upadłościowego z dnia 24 marca 2020 roku.
Rozwiązanie to zostało stworzone z myślą o osobach, które uzyskują stałe wynagrodzenie (powyżej średniej krajowej) i które popadły w nadmierne zadłużenie. Jednakże cały czas pozostają aktywne zawodowo (np. na umowę o pracę) i usiłują spłacać swoje zadłużenie (długi). To jest znacząca szansa, że zawarcie układu z wierzycielami pozwoli im uzyskać pełne oddłużenie bez konieczności likwidacji (sprzedaży) posiadanego majątku, co ma miejsce w przypadku ogłoszenia upadłości konsumenckiej w formie likwidacyjnej.
I Korzyści wynikające z zawarcia układu na zgromadzeniu wierzycieli
Zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli niesie korzyści (pozytywne) zarówno dla dłużnika, jak i wierzycieli, a przede wszystkim zawarty układ (umowa) ma na celu zapobieżenie ogłoszeniu upadłości, przez co zbędnym będzie przeprowadzenie likwidacji (sprzedaży) majątku dłużnika. Tym samym zachowa on swój samochód, dom, mieszkanie i inne wartościowe rzeczy. A z chwilą otwarcia (zawarcia) postępowania układowego zawieszeniu ulegają wszelkie postępowania egzekucyjne prowadzone przez komornika wobec dłużnika.
II Kto może wystąpić o zawarcie układu z wierzycielami?
Ustawa Prawo upadłościowe w treści art. 491 ²⁵ ust. 1 podaje, że jest to „dłużnik będący osobą fizyczną nieprowadzący działalności gospodarczej, który stał się niewypłacalny”.
Analiza wzmiankowanego przepisu i jego umiejscowienie w systemie prawa wskazuje, że adresatami są te same osoby, które mogą skorzystać z uregulowań dot. upadłości konsumenckiej, tj.:
- osoby fizyczne, które zaprzestały prowadzenie działalności gospodarczej lub zawodowej, o ile wcześniej nie złożono wniosku o ogłoszenie upadłości na zasadach ogólnych dla przedsiębiorców;
- osoby fizyczne, które zaprzestały prowadzenie działalności gospodarczej lub zawodowej nieujawnionej (niezarejestrowanej), jeżeli wcześniej nie złożono wniosku o ogłoszenie upadłości na zasadach ogólnych;
- osoby fizyczne prowadzące gospodarstwa rolne, które nie prowadzą innej działalności gospodarczej lub zawodowej;
- wspólnicy (Sp. z o.o.) lub akcjonariusze (S.A.) spółki kapitałowej oraz komandytariusze Sp. komandytowej i komandytowo-akcyjnej, o ile nie prowadzą samodzielnej działalności gospodarczej lub zawodowej;
- osoby, które przestały być wspólnikami osobowej spółki handlowej (np. jawnej, partnerskiej);
- spadkobiercy zmarłego przedsiębiorcy, w stosunku do którego nie złożono wniosku o ogłoszenie upadłości, o ile nie prowadzą oni dalej przedsiębiorstwa we własnym imieniu.
I Przesłanki zawarcia układu na zgromadzeniu wierzycieli
Najważniejszą przesłanką in plus, które warunkuje wszczęcie postępowania o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli, jest niewypłacalność dłużnika (konsumenta). Przez co należy rozumieć utratę zdolności regulowania wymagalnych zobowiązań finansowych – pieniężnych (rata kredytu, pożyczki, rachunki, faktury, zobowiązania podatkowe, składki za ubezpieczenie społeczne inne).
Drugą z przesłanek jest utrata zdolności (zły stan finansów dłużnika). Inaczej stan faktyczny w zakresie finansów dłużnika, który uniemożliwia regulowanie zobowiązań pieniężnych w całości w krótkim okresie!
Trzecią z przesłanek jest wymagalność. Jest to stan, kiedy wierzyciel ma prawo żądać spełnienia świadczenia (zapłaty) przez dłużnika (konsumenta).
I na koniec wymagane jest spełnienie jeszcze jednego warunku przez dłużnika – otrzymanie pozytywnej prognozy (rokowania) w zakresie posiadania przez dłużnika możliwości pokrycia kosztów postępowania oraz wykonania układu. Akceptuje się, że taką zdolność posiada konsument (dłużnik), który otrzymuje regularnie wynagrodzenie na poziomie średniej krajowej (wrzesień 2022 r. – 6687,81 zł brutto) albo wyższej. Każda sytuacja jest analizowana indywidualnie przez Sąd Gospodarczy.
II Otwarcie postępowania o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli
Prawo upadłościowe zawiera dwa sposoby zawarcie układu z wierzycielami, tj.:
- Na wniosek dłużnika (konsumenta).
- W drodze skierowania sprawy przez Sąd Gospodarczy, w którym dłużnik złożył wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, pod warunkiem że konsument oświadczy, iż wyraża zgodę na skierowanie do próby układowej. Wówczas sąd może (nie musi) wezwać dłużnika do podjęcia próby porozumienia się z wierzycielami.
III Wymogi formalne wniosku o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli
Wymogi formalne wniosku wyliczone są w treści art. 491 {25} ust. 1 Prawa upadłościowego:
- imię i nazwisko, adres zamieszkania, PESEL;
- NIP dłużnika;
- miejsce, gdzie znajduje się majątek dłużnika;
- okoliczności uzasadniające wniosek;
- aktualny i zupełny wykaz majątku dłużnika;
- spis wierzycieli;
- spis wierzytelności spornych;
- listę zabezpieczeń na majątku dłużnika;
- inf. o przychodach dłużnika oraz kosztach jego utrzymania;
- inf. o czynnościach prawnych dłużnika za okres 12 miesięcy przed dniem złożenia wniosku, których przedmiotem była nieruchomość, udziały lub akcje;
- inf. o czynnościach prawnych dłużnika za okres 12 miesięcy przed dniem złożenia wniosku, których przedmiotem były ruchomości, wierzytelności lub inne prawa powyżej 10 tys. zł;
- inf. (oświadczenia) o prawdziwości danych zawartych we wniosku.
Poza ww. danymi, konsument (dłużnik) wskazuje:
- propozycje układowe (wstępne), np. odroczenie terminu płatności, zmniejszenie wysokości zobowiązania (raty), wydłużenie okresu spłaty itp.
- dowód uiszczenia zaliczki w wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
Sąd uwzględnia wniosek dłużnika, jeśli uzna, że sytuacja ekonomiczna (zarobkowa) wskazuje, że będzie on w stanie pokryć koszty postępowania o zawarcie układu oraz będzie w stanie wykonać zawarty układ.
IV Procesowe aspekty zawarcia układu na zgromadzeniu wierzycieli
Układ zostaje zawarty na zgromadzeniu wierzycieli. Termin wyznacza nadzorca sądowy w uzgodnieniu z dłużnikiem (konsumentem). Zgromadzenie powinno odbyć się do 3 miesięcy od dnia otwarcia postępowania o zawarcie układu. Chyba że sąd kieruje wniosek dłużnika do tego postępowania, wówczas termin przedłuża się do 4 miesięcy. Postępowanie jest umarzane w przypadku niedochowania wzmiankowanych terminów.
Zgromadzenie wierzycieli odbywa się pod przewodnictwem nadzorcy sądowego. Z przebiegu sporządza się protokół, który zawiera treść układu oraz sposób głosowania wierzycieli (tak/nie). Układ zawierany jest maksymalnie na 5 lat.
Nadzorca sądowy po zamknięciu posiedzenia w terminie 21 dni przedkłada sądowi wniosek o zatwierdzenie układu lub wniosek o umorzenie postępowania. Po zatwierdzeniu przez sąd układu następuje jego wykonanie. Na tym etapie (wykonawczym) dłużnik (konsument) przekazuje nadzorcy środki, które są następnie wypłacane wierzycielom. Wykonanie układu oznacza dla dłużnika całkowite oddłużenie.
Kancelaria Prawa Upadłościowego KPU
Gdynia, dnia 2022-11-22